Δημόσια Ανώτατη Εκπαίδευση. Τί, πώς και για ποιόν;
Ο χώρος της εκπαίδευσης αποτελεί ζήτημα αντιπαραθέσεων στη χώρα. Η “νέα”
μετά-βιομηχανική εποχή, επιτάσσει την υιοθέτηση ραγδαίων
αντι-μεταρρυθμιστικών πολιτικών στη εκπαίδευση. Για δεκαετίες το όραμα
και η διακήρυξη της ”κοινωνίας της γνώσης” ήταν το πλαίσιο των αλλαγών.
Όμως στο περιβάλλον της κρίσης, όσο και αν αποθεώνεται η καινοτομία «και
η ανάπτυξη της τεχνολογίας», όλες οι προσπάθειες για ξεπέρασμα της
επικεντρώνονται στην υποβάθμιση της εργασίας και της δημιουργίας νέων
σχέσεων εργασίας, ενός νέου ευέλικτου και υποταγμένου ανθρώπου.
Ο οικονομικός στραγγαλισμός της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης:
Η μείωση του δημόσιου κόστους και η δημοσιονομική προσαρμογή αποτελούν τους άξονες της διάλυσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης,
της υποχρηματοδότησης των Ιδρυμάτων και κατ’ επέκταση της αδυναμίας
κάλυψης λειτουργικών αναγκών. Οι μεγάλες περικοπές στους προϋπολογισμούς
για την εκπαίδευση αποτελούν σταθερό «μότο». Στην Ελλάδα οι δαπάνες για
την Παιδεία το 2012 ανέρχονταν στο εξευτελιστικό ποσοστό του 2,6% του
ΑEΠ, ενώ οι δαπάνες για την παιδεία (τακτικός προϋπολογισμός και
Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων) από το 2009 μέχρι το 2014 μειώνονται κατά
35,5% (2,5 δισ. ευρώ λιγότερα). Σε ανακοίνωση της έκτακτης Συνόδου
Πρυτάνεων της Αθήνας διαβάζουμε:
«[Τα Ιδρύματα…] αιτούνται την αύξηση της επιχορήγησής τους, σύμφωνα με
τις δεσμεύσεις των συναρμόδιων Υπουργείων Παιδείας και Οικονομικών, ώστε
να εξασφαλισθεί η στοιχειώδης βιωσιμότητά τους. Αν οι δεσμεύσεις αυτές
δεν υλοποιηθούν, τα Ιδρύματα θα οδηγηθούν μοιραία σε αδυναμία λειτουργίας εντός του 2015, με ευθύνη της Πολιτείας.
Η λεηλασία δεν μένει μόνο στους προϋπολογισμούς. Την άνοιξη του 2012 πραγματοποιήθηκε το πιο άμεσο χτύπημα των ιδρυμάτων με το ”κούρεμα” των αποθεματικών τους (PSI).
17 πανεπιστήμια της χώρας είχαν καταθέσεις στην Τράπεζα της Ελλάδος,
ύψους πάνω από 120 εκατομμύρια ευρώ, με σκοπό την κάλυψη των
λειτουργικών τους αναγκών. Aπ’
αυτά σχεδόν 100 ”χάθηκαν”! Στα ΤΕΙ από τα 150 εκατομμύρια ευρώ που
είχαν καταθέσει, μετά το ”κούρεμα” έμειναν 50 εκατομμύρια. Η παιδεία
στραγγαλίζεται οικονομικά στην βάση των Δανειακών συμβάσεων και του
χρέους. Αυτό που καθοδηγεί την κυβέρνηση είναι η μείωση του δημόσιου
κόστους, η περικοπή χρηματοδότησης στην Παιδεία προκειμένου να
εξασφαλιστούν τα λεφτά για δανειστές-Ε.Ε..
Η οικονομική αφαίμαξη των ΑΕΙ – ΤΕΙ, σε συνδυασμό με την αποθέωση του αγγλοσαξονικού μοντέλου, «το χειρότερο δημόσιο, έναντι του καλύτερου ιδιωτικού», είναι ο μανδύας με τον οποίο ντύνονται οι μεταρρυθμίσεις στην παιδεία.
Η κυβέρνηση οδηγεί τα δημόσια ιδρύματα σε αδυναμία λειτουργίας και με
την λογική του ώριμου φρούτου, εξαπολύει διάφορα ιδεολογήματα για «το δημόσιο που δεν λειτουργεί»,
ανοίγοντας διάπλατα τις πόρτες για την ιδιωτικοποίηση της τριτοβάθμιας
εκπαίδευσης, που θα λειτουργεί με τους όρους της αγοράς, δηλαδή κέρδος
και ζημία…
Ταυτόχρονα η κυβέρνηση Σαμαρά ανοίγει τη συζήτηση για αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος
στην οποία αναφέρεται η δυνατότητα ίδρυσης ανώτατων σχολών από ιδιώτες.
Δεν είναι όμως μόνο η άμεση ιδιωτικοποίηση. Η υποταγή του Πανεπιστημίου
στις ανάγκες της αγοράς, οδηγεί στην δημιουργία προγραμμάτων σπουδών
και ερευνητικών προγραμμάτων και ποικίλων διασυνδέσεων για τις, κάθε
φορά, ανάγκες των επιχειρήσεων, μέχρι και την ιδιωτικοποίηση παροχών
προς τους φοιτητές ή και την άμεση υποχρέωσή τους για καταβολή
διδάκτρων.
Η εκπαίδευση της ευελιξίας στην μετά-μνημονιακή Ελλάδα:
Μαζί με τον οικονομικό στραγγαλισμό και το αγοραίο Πανεπιστήμιο η επιστημονική γνώση γίνεται δεξιότητα και κατάρτιση. Η Δια Βίου Μάθηση – Κατάρτιση,
όσο και να προσπάθησαν να την ωραιοποιήσουν υπό το μανδύα της
τεχνολογικής εξέλιξης και της διάδοσης της πληροφορίας μέσω του
διαδικτύου, σα διαδικασία ουσιαστικά αποτελεί μέσο κατακερματισμού της
γνώσης και εξατομίκευσης της εκπαίδευσης και σε τελική ανάλυση του ίδιου του ανθρώπου. Η
μεγάλη «μεταρρύθμιση» στη μόρφωση του νέου, εδώ και δεκαετίες, είναι
ότι έχει πειστεί ότι για την ανεργία του, τις κακές συνθήκες εργασίας
του, φταίει αυτός εξατομικευμένα που δεν είχε την κατάλληλη κατάρτιση,
τις ECTS που χρειάζεται κοκ. Και όχι ένα σύστημα που για να επιβιώσει συμπιέζει τους εργαζόμενους στα όρια της εξαθλίωσης.