Δελτίο 4ο – Εκπαίδευση

Δημόσια Ανώτατη Εκπαίδευση. Τί, πώς και για ποιόν;

Ο χώρος της εκπαίδευσης αποτελεί ζήτημα αντιπαραθέσεων στη χώρα. Η “νέα” μετά-βιομηχανική εποχή, επιτάσσει την υιοθέτηση ραγδαίων αντι-μεταρρυθμιστικών πολιτικών στη εκπαίδευση. Για δεκαετίες το όραμα και η διακήρυξη της ”κοινωνίας της γνώσης” ήταν το πλαίσιο των αλλαγών. Όμως στο περιβάλλον της κρίσης, όσο και αν αποθεώνεται η καινοτομία «και η ανάπτυξη της τεχνολογίας», όλες οι προσπάθειες για ξεπέρασμα της επικεντρώνονται στην υποβάθμιση της εργασίας και της δημιουργίας νέων σχέσεων εργασίας, ενός νέου ευέλικτου και υποταγμένου ανθρώπου. 

Ο οικονομικός στραγγαλισμός της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης:

Η μείωση του δημόσιου κόστους και η δημοσιονομική προσαρμογή αποτελούν τους άξονες της διάλυσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, της υποχρηματοδότησης των Ιδρυμάτων και κατ’ επέκταση της αδυναμίας κάλυψης λειτουργικών αναγκών. Οι μεγάλες περικοπές στους προϋπολογισμούς για την εκπαίδευση αποτελούν σταθερό «μότο». Στην Ελλάδα οι δαπάνες για την Παιδεία το 2012 ανέρχονταν στο εξευτελιστικό ποσοστό του 2,6% του ΑEΠ, ενώ οι δαπάνες για την παιδεία (τακτικός προϋπολογισμός και Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων) από το 2009 μέχρι το 2014 μειώνονται κατά 35,5% (2,5 δισ. ευρώ λιγότερα). Σε ανακοίνωση της έκτακτης Συνόδου Πρυτάνεων της Αθήνας διαβάζουμε: «[Τα Ιδρύματα…] αιτούνται την αύξηση της επιχορήγησής τους, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις των συναρμόδιων Υπουργείων Παιδείας και Οικονομικών, ώστε να εξασφαλισθεί η στοιχειώδης βιωσιμότητά τους. Αν οι δεσμεύσεις αυτές δεν υλοποιηθούν, τα Ιδρύματα θα οδηγηθούν μοιραία σε αδυναμία λειτουργίας εντός του 2015, με ευθύνη της Πολιτείας.

Η λεηλασία δεν μένει μόνο στους προϋπολογισμούς. Την άνοιξη του 2012 πραγματοποιήθηκε το πιο άμεσο χτύπημα των ιδρυμάτων με το ”κούρεμα” των αποθεματικών τους (PSI). 17 πανεπιστήμια της χώρας είχαν καταθέσεις στην Τράπεζα της Ελλάδος, ύψους πάνω από 120 εκατομμύρια ευρώ, με σκοπό την κάλυψη των λειτουργικών τους αναγκών. Aπ’ αυτά σχεδόν 100 ”χάθηκαν”! Στα ΤΕΙ από τα 150 εκατομμύρια ευρώ που είχαν καταθέσει, μετά το ”κούρεμα” έμειναν 50 εκατομμύρια. Η παιδεία στραγγαλίζεται οικονομικά στην βάση των Δανειακών συμβάσεων και του χρέους. Αυτό που καθοδηγεί την κυβέρνηση είναι η μείωση του δημόσιου κόστους, η περικοπή χρηματοδότησης στην Παιδεία προκειμένου να εξασφαλιστούν τα λεφτά για δανειστές-Ε.Ε..

Η οικονομική αφαίμαξη των ΑΕΙ – ΤΕΙ, σε συνδυασμό με την αποθέωση του αγγλοσαξονικού μοντέλου, «το χειρότερο δημόσιο, έναντι του καλύτερου ιδιωτικού», είναι ο μανδύας με τον οποίο ντύνονται οι μεταρρυθμίσεις στην παιδεία. Η κυβέρνηση οδηγεί τα δημόσια ιδρύματα σε αδυναμία λειτουργίας και με την λογική του ώριμου φρούτου, εξαπολύει διάφορα ιδεολογήματα για «το δημόσιο που δεν λειτουργεί», ανοίγοντας διάπλατα τις πόρτες για την ιδιωτικοποίηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που θα λειτουργεί με τους όρους της αγοράς, δηλαδή κέρδος και ζημία…

Ταυτόχρονα η κυβέρνηση Σαμαρά ανοίγει τη συζήτηση για αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος στην οποία αναφέρεται η δυνατότητα ίδρυσης ανώτατων σχολών από ιδιώτες. Δεν είναι όμως μόνο η άμεση ιδιωτικοποίηση. Η υποταγή του Πανεπιστημίου στις ανάγκες της αγοράς, οδηγεί στην δημιουργία προγραμμάτων σπουδών και ερευνητικών προγραμμάτων και ποικίλων διασυνδέσεων για τις, κάθε φορά, ανάγκες των επιχειρήσεων, μέχρι και την ιδιωτικοποίηση παροχών προς τους φοιτητές ή και την άμεση υποχρέωσή τους για καταβολή διδάκτρων.

Η εκπαίδευση της ευελιξίας στην μετά-μνημονιακή Ελλάδα:

Μαζί με τον οικονομικό στραγγαλισμό και το αγοραίο Πανεπιστήμιο η επιστημονική γνώση γίνεται δεξιότητα και κατάρτιση. Η Δια Βίου Μάθηση – Κατάρτιση, όσο και να προσπάθησαν να την ωραιοποιήσουν υπό το μανδύα της τεχνολογικής εξέλιξης και της διάδοσης της πληροφορίας μέσω του διαδικτύου, σα διαδικασία ουσιαστικά αποτελεί μέσο κατακερματισμού της γνώσης και εξατομίκευσης της εκπαίδευσης και σε τελική ανάλυση του ίδιου του ανθρώπου. Η μεγάλη «μεταρρύθμιση» στη μόρφωση του νέου, εδώ και δεκαετίες, είναι ότι έχει πειστεί ότι για την ανεργία του, τις κακές συνθήκες εργασίας του, φταίει αυτός εξατομικευμένα που δεν είχε την κατάλληλη κατάρτιση, τις ECTS που χρειάζεται κοκ. Και όχι ένα σύστημα που για να επιβιώσει συμπιέζει τους εργαζόμενους στα όρια της εξαθλίωσης.

Επιβάλλονται νέες ευέλικτες μορφές μάθησης. Γίνεται διαχωρισμός σε τυπική(πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια) και μη τυπική (ΚΕΣ, ΚΕΚ, ΙΕΚ) εκπαίδευση. Δίνεται η δυνατότητα να δημιουργηθούν μέσα στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ «μαγαζιά κατάρτισης», που θα κάνουν σεμινάρια αντιστοιχισμένα σε διδακτικές μονάδες και θα απονέμουν πιστοποιητικά. Η διάρκεια των προγραμμάτων (λιγότερο από 250 ώρες συνολικά) αποδεικνύουν ότι πρόκειται για σκόρπιες αποσπασματικές γνώσεις κι όχι για ολοκληρωμένη εκπαίδευση.

Έχει συγκροτηθεί το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων μέσω του οποίου μπορούν να περιγραφούν και να αποτιμηθούν όλοι οι τίτλοι σπουδών, οι οποίοι απονέμονται στην Ελλάδα. Η τελευταία τροπολογία του Υπουργού κ. Λοβέρδου, προχωρά στην απευθείας εξίσωση των πτυχίων που θα απονέμουν τα ιδιωτικά κολέγια με αυτά των δημόσιων ιδρυμάτων μέσω του ΣΑΕΠ(Συμβούλιο Αναγνώρισης Επαγγελματικών Προσόντων). Επί τις ουσίας έρχεται να πολτοποιήσει τους τίτλους σπουδών που κατέχει ένα άτομο απ’ όπου κι αν προέρχονται, όπως δημόσια πανεπιστήμια, ιδιωτικά κολέγια, ακόμα και παρακολούθηση διαλέξεων πάνω σε ένα θέμα…

Κατακερματίζεται η γνώση μέσο πιστωτικών μονάδων ECTS (European Credit Transfer System) όπου ατομικά ο κάθε φοιτητής και απόφοιτος αναγκάζεται να επιδοθεί σε ένα κυνήγι όλο και περισσότερων μονάδων, προκειμένου να πιστοποιεί έναν αυξημένο αριθμό προσόντων. Δηλαδή, δε θα μετράει αν είναι δικηγόρος, οικονομολόγος, φυσικός, με βάση ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα σπουδών που θα τον καθιστά επιστήμονα, αλλά θα μετράει το πόσες μονάδες συγκεντρώνει στον ατομικό του φάκελο.

Το αποκορύφωμα αυτής της διαδικασίας «ευελιξίας» είναι η ίδια η κατάργηση του πανεπιστημίου ως συγκροτημένου χώρου που παράγεται, συστηματοποιείται και πιστοποιείται μέσω των πτυχίων η γνώση. Οι διαδικτυακές πλατφόρμες Moocs και Coursera διεκδικούν να ενταχθούν στο παγκόσμιο σύστημα ECTS και σταδιακά να μετατρέψουν τους καθηγητές σε πλασιέ διαλέξεων, τους φοιτητές συλλέκτες μονάδων σε οποιοδήποτε θέμα, και σε ένα διαλυμένο πανεπιστήμιο η έρευνα να παραδοθεί πλήρως στην αγορά.

Αυτό το μεταμοντέρνο όραμα, η νεοφιλελεύθερη μεταρρύθμιση δεν είναι μια προοδευτική μεταρρύθμιση. Είναι διάλυση. Είναι οπισθοχώρηση της ανθρωπότητας μέσω του πλήρους κατακερματισμού της γνώσης και της επιστήμης, πλέον και τυπικά αφού δε θα υπάρχουν πτυχία που να πιστοποιούν τη γνώση σε μια συγκεκριμένη επιστήμη, αλλά ένα καλάθι όπου ο καθένας θα ψωνίζει διάφορες διαλέξεις από τα ράφια των διαδικτυακών super market.

Να υπερασπιστούμε το δικαίωμά μας στην πραγματική μόρφωση για όλους!

Χρειάζεται αγώνας και ένα ανασυγκροτημένο φοιτητικό κίνημα για να παλέψει για το μπλοκάρισμα των αναδιαρθρώσεων αλλά και για φιλολαϊκές αλλαγές στο χώρο της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Παραθέτουμε προς συζήτηση ένα ενδεικτικό πλαίσιο στόχων και αιτημάτων!

Δημόσια και Δωρεάν παιδεία για όλους, άμεση χρηματοδότηση για την κάλυψη όλων των αναγκών των Ιδρυμάτων. Να μην αφήσουμε να πετσοκόβουν το δικαίωμα στην μόρφωση στο βωμό του χρέους και των δανειακών συμβάσεων. Καμία πειθάρχηση στους κανόνες λιτότητας της Ε.Ε. και στα σύμφωνα της ευρωζώνης για πρωτογενή πλεονάσματα σε βάρος των ΑΕΙ και ΤΕΙ. Καμία εξάρτηση από την χρηματοδότηση του ιδιωτικού κεφαλαίου. Να σταματήσουν οι απολύσεις, κάλυψη όλων των αναγκών σε εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικό σε καθεστώς μόνιμης και σταθερής εργασίας. Καμία σκέψη για δίδακτρα, να καταργηθούν τα δίδακτρα από τα μεταπτυχιακά! Ούτε ένα ευρώ από το φοιτητή για βιβλία, σίτιση, στέγαση, υλικά. Δωρεάν παροχές για μετακίνηση, πολιτισμό και ψυχαγωγία! Διπλασιασμός των δαπανών για την παιδεία!

Όχι στο Αγοραίο Πανεπιστήμιο. Καμία σκέψη για την αναθεώρηση του άρθρου 16 του συντάγματος. Να σταματήσει η άμεση και έμμεση ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης! Όλες οι ανάγκες των σχολών να χρηματοδοτούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό. Να ξηλωθεί το διοικητικό μοντέλο που φέρνει manager και εξω-πανεπιστημιακούς στις διοικήσεις των Πανεπιστημίων. Να καταργηθεί τώρα η Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας (ΑΔΙΠ), να σταματήσει η δήθεν «αξιολόγηση» που μοναδικά κριτήρια έχει την ανταγωνιστικότητα και την αποδοτικότητα στην «αγορά» και προς όφελος του κέρδους. Έξω οι εταιρίες security από τις σχολές. Επαναφορά του ασύλου και της διασφάλισης της ελεύθερης διακίνησης ιδεών και απόψεων. Να μην περάσουν οι Οργανισμοί των Ιδρυμάτων που ενσωματώνουν όλες τις αντιδραστικές πτυχές του τελευταίου νόμου πλαισίου του Υπουργείου Παιδείας.

Καμία διαγραφή φοιτητή. Κανένας φοιτητής να μην αναγκαστεί να παρατήσει τις σπουδές από το δυσβάσταχτο οικονομικό βάρος ή από τις απειλούμενες διαγραφές και το όριο το ν+2 ετών φοίτησης. Δεν αποδεχόμαστε οποιαδήποτε «παράταση» ή εξαίρεση, που στην ουσία τους σημαίνουν την αποδοχή του νόμου.

Υπερασπιζόμαστε το Δημόσιο Πανεπιστήμιο – να σταματήσει τώρα η με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια λειτουργία των ιδρυμάτων!

Ούτε σκέψη για ένα νέο Σχέδιο «Αθηνά». Να σταματήσει η συρρίκνωση της δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με πρόσχημα την κρίση και το χρέος. Μαζικοποίηση και όχι περικοπές των θέσεων στα τριτοβάθμια ιδρύματα.

Επιστημονική Μόρφωση και όχι «δεξιότητες και ευελιξία», έξω από το σύστημα Μπολόνια, καμία διάσπαση πτυχίου σε bachelor και master, όχι στην επιβολή διδακτικών μονάδων (ECTS), καμία αξιολόγηση στα πρότυπα του «ανταγωνιστικού» Πανεπιστημίου. Να τεθούν τα ελληνικά Ιδρύματα εκτός του 

Ενιαίου Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης.

Να καταργηθεί άμεσα η αγορά Ιδιωτικής εκπαίδευσης και τα κολλέγια, ΙΕΚ, ΚΕΚ. Κανένας χώρος στις ψευτο-δομές που παρέχουν κουτσουρεμένη κατάρτιση στην νεολαία και πλουτίζουν από το άγχος των νέων να εξοπλιστούμε για να μπορέσουμε να βρούμε δουλειά. Δημόσιες σχολές τεχνικοεπαγγελματικής εκπαίδευσης μετά το λύκειο για όσους δεν επιθυμούν να σπουδάσουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Κάθε πτυχίο να αντιστοιχεί σε ένα κλάδο ή επάγγελμα. Ενοποίηση και όχι περαιτέρω διάσπαση των σχολών και των γνωστικών αντικειμένων. Δε φταίμε εμείς για το εκρηκτικό πρόβλημα της ανεργίας. Να σταματήσει τώρα το κυνήγι πτυχίων, μεταπτυχιακών, πιστωτικών μονάδων και συνεδρίων.

Για Δημόσια Ανώτατα Ιδρύματα, για έρευνα και ανάπτυξη τομέων προσανατολισμένα στην ανασυγκρότηση της οικονομίας και της κοινωνίας προς όφελος των εργαζομένων και όχι στις απαιτήσεις της «παγκόσμιας αγοράς εκπαίδευσης». Για Δημόσια Ανώτατα Ιδρύματα που θα μπορούν να στηρίξουν μια ριζική στροφή στη χώρα, μια Ελλάδα που θα μπορεί να παράγει προς όφελος των εργαζομένων και του λαού σε ανεξαρτησία και ρήξη με δανειστές και Ε.Ε.